Σπιzαετός

Ο Σπιζαετός (Hieraaetus fasciatus) είναι ένας από τους μεγαλύτερους αετούς της Ελλάδας, ελάχιστα μικρότερος από τον μεγαλοπρεπή Χρυσαετό. Πρόκειται για ένα τυπικό μεσογειακό είδος πουλιού, αν και απαντάται επίσης στην Ινδία και τη νότια Κίνα.

Πάρα την ευρεία του εξάπλωση, κατά τον 20ο αιώνα ο πληθυσμός του Σπιζαετού υπέστη δραματική μείωση, εξαιτίας κυρίως της υπέρμετρης χρήσης φυτοφαρμάκων, της υποβάθμισης ή απώλειας των βιοτόπων του, της πρόσκρουσης σε γραμμές μεταφοράς ρεύματος και σε ανεμογεννήτριες , καθώς και της άμεσης καταδίωξης. Δυστυχώς η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση στην πτωτική αυτή τάση, με τον ελληνικό πληθυσμό του είδους να ανέρχεται σε 100-140 ζευγάρια. Για τον λόγο αυτό, η Άνδρος, σπίτι τριών ζευγαριών του μεγαλειώδους αυτού πουλιού, μπορεί να θεωρείται τυχερό νησί.

Με τους πολυάριθμους βραχώδεις γκρεμούς της, η Άνδρος παρέχει ποικιλία θέσεων φωλεοποίησης για το είδος, ενώ ταυτόχρονα, οι ανοιχτές της εκτάσεις αποτελούν ιδανικό κυνηγότοπο για τον Σπιζαετό –κατά κύριο λόγο μεσαίου μεγέθους πουλιά, αλλά και μικρά θηλαστικά και ερπετά. Το κάθε ζευγάρι μεγαλώνει 1-2 νεοσσούς που στη συνέχεια θα διανύσουν περισσότερα από 200 χλμ για να αναζητήσουν το νέο τους σπίτι, πιθανώς σε κάποιο άλλο αιγαιοπελαγίτικο νησί.

Στην πραγματικότητα, η ευρεία εξάπλωση του Σπιζαετού στην περιοχή των νησιών του Αιγαίου μπορεί να θεωρηθεί μία ιδιομορφία, μιας και στην υπόλοιπη Ευρώπη συναντάται σπάνια να φωλιάζει σε νησιά ή νησίδες.

Μαυροπετρίτης

Ο Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae), γνωστός και ως “Βαρβάκι”, φωλιάζει σχεδόν αποκλειστικά στη Μεσόγειο (με λίγες ακόμη αποικίες στην ακτή του Μαρόκου στον Ατλαντικό και στα Κανάρια νησιά). Σχεδόν το 85% του παγκόσμιου πληθυσμού του φωλιάζει κάθε χρόνο στα νησιά και τις νησίδες του Αιγαίου και η χώρα μας αποτελεί απλά το πολυτιμότερο καταφύγιο γι’ αυτόν! Διαθέτει αμέτρητες νησίδες και ένα ατελείωτο ρεύμα με μεταναστευτικά πουλιά. Η σημαντική παρουσία του Μαυροπετρίτη στην Άνδρο αποδεικνύει το ισχυρό μεταναστευτικό ρεύμα που διέρχεται από το νησί.

Για να μπορεί να εκμεταλλευτεί τα μεταναστευτικά πουλιά ως τροφή, ο Μαυροπετρίτης φωλιάζει όταν αρχίζει η φθινοπωρινή μετανάστευση, πολύ πιο αργά σε σχέση με τα υπόλοιπα μεταναστευτικά πουλιά. Έτσι, γεννά τα αβγά του στα τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου, τα μικρά βγαίνουν γύρω στις 20 Αυγούστου και πετούν στα τέλη Σεπτεμβρίου. Είναι ουσιαστικά το μόνο πουλί που φωλιάζει το φθινόπωρο.

Στη συνέχεια μεταναστεύει κι αυτός για να ξεχειμωνιάσει στη Μαδαγασκάρη και άλλα νησιά του Ινδικού Ωκεανού, καθώς και στην ανατολική Αφρική. Επιστρέφει και πάλι στη χώρα μας τέλη Απριλίου και μέχρι να έρθει η στιγμή του φωλιάσματος μπορεί, εκτός από τα νησιά, να τον δούμε παντού στην Ελλάδα, ακόμη και στις κορυφές της Πίνδου. Την εποχή αυτή – όπως και τον χειμώνα – ο Μαυροπετρίτης τρέφεται κυρίως με έντομα. Τζιτζίκια, ακρίδες, πεταλούδες, ιπτάμενα μυρμήγκια, βρίσκονται σε αφθονία κι έτσι βρίσκει άφθονη τροφή χωρίς να κουράζεται.

Η Ελλάδα έχει τεράστια ευθύνη για την προστασία του Μαυροπετρίτη αφού φιλοξενεί περισσότερο από τα 3/4 του παγκόσμιου πληθυσμού του. Η διαφύλαξη της ασφάλειας στις νησίδες και η προστασία από τα χημικά φάρμακα και τα δηλητήρια αποτελούν ζητήματα άμεσης προτεραιότητας.

Θαλασσοκόρακας

Ο Θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis desmarestii) δεν ταυτίζεται με την κλασική εικόνα των θαλασσοπουλιών. Συνήθως συναντάται σαν μια μαύρη φιγούρα να στέκεται στα βράχια της ακτής ή να κολυμπά μισοβυθισμένος στο νερό.

Προτιμά τις βραχώδεις ακτές, από όπου απομακρύνεται ελάχιστα. Η τροφή του αποτελείται κυρίως από βενθικά ψάρια τα οποία πιάνει κωπηλατώντας με τα δυνατά του πόδια σε βάθος μέχρι και 60 μ. Όταν χορτάσει, συνηθίζει να κάθεται με μισάνοιχτα φτερά στους βράχους της ακτής.

Δεν μεταναστεύει και φωλιάζει πολύ νωρίς (μερικοί ακόμα και από τον Δεκέμβριο) σε απόκρημνες βραχώδεις ακτές, νησίδες και μεγάλες σπηλιές. Γεννά συνήθως 2-3 αυγά, τα οποία εκκολάπτονται περίπου έναν μήνα αργότερα. Τον συναντάμε σε όλες σχεδόν τις νησιωτικές ακτές, όπου φωλιάζουν 1.000-1.200 ζευγάρια, αλλά πιο συχνά στο βόρειο Αιγαίο και τις Σποράδες, που φιλοξενούν τις μεγαλύτερες αποικίες του στην Ελλάδα. Στην Άνδρο φωλιάζει καθ’ όλο το μήκος της ακτογραμμής του νησιού και μπορούμε να τον συναντήσουμε ακόμα και στα λιμάνια και τις παραλίες.

Η τροφή του λιγοστεύει εξαιτίας της θαλάσσιας ρύπανσης και της υπεραλίευσης κοντά στις ακτές, μιας και σε αντίθεση με άλλα θαλασσοπούλια, δεν μπορεί να ακολουθήσει τα ψαροκάικα και να τραφεί με τα μη εμπορεύσιμα ψάρια που πετιούνται. Μερικοί πιάνονται σε δίχτυα καθώς βουτούν. Επιπλέον, η συνήθειά του να κολυμπά συνεχώς τον κάνει ευάλωτο σε πετρελαιοκηλίδες. Οι φωλιές του στις νησίδες είναι εύκολα προσιτές, αλλά, ευτυχώς γι’ αυτόν, οι ανεπιθύμητες επισκέψεις στις νησίδες είναι ελάχιστες την περίοδο που φωλιάζει.

Είναι είδος απειλούμενο με εξαφάνιση, χαρακτηρισμένο ως «Σχεδόν Απειλούμενο» στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας.

Αιγαιόγλαρος

Ο Αιγαιόγλαρος (Larus audouinii) είναι ένα είδος γλάρου ενδημικό της Μεσογείου, εύκολα αναγνωρίσιμο από το βαθύ κόκκινο ράμφος και τα σκουρόχρωμα πόδια του. Περισσότερο από το 90% του πληθυσμού του εντοπίζεται στη Δ. Μεσόγειο, στην Ισπανία (η μεγαλύτερη αποικία βρίσκεται στο δέλτα του ποταμού Ebro).

Στην Ελλάδα, φωλιάζει αποκλειστικά στις ακατοίκητες νησίδες του Αιγαίου, μακριά από την ανθρώπινη παρουσία και ο πληθυσμός του υπολογίζεται σε 350-500 ζευγάρια. Βραχώδεις νησίδες με αποικίες Αιγαιόγλαρου υπάρχουν διάσπαρτες στα Δωδεκάνησα, τις ανατολικές Κυκλάδες, τη Λήμνο, τα Κύθηρα, τη Λέσβο και τις Βόρειες Σποράδες. Γεννά δύο με τρία καμουφλαρισμένα αυγά (καφετιά με μαύρα στίγματα) στα τέλη Απριλίου. Τα μικρά εκκολάπτονται μετά τα μέσα Μαΐου και αρχίζουν να πετούν τέλη Ιουνίου.

Διαφέρει από τους άλλους γλάρους, επειδή συχνάζει αποκλειστικά στον παράκτιο χώρο και τις ερημικές ακτές και αποφεύγει την ενδοχώρα. Τρέφεται κοντά στις ακτές, κυρίως με μικρά αφρόψαρα τα οποία πιάνει από την επιφάνεια της θάλασσας με μια πολύ επιδέξια τεχνική, πετώντας αργά και χαμηλά πάνω από το νερό. Συχνά πλησιάζει στα ψαροκάικα για να τραφεί με τα ψάρια που πετιούνται.

Ο Αιγαιόγλαρος, σύμβολο των νησίδων, απειλείται περισσότερο από κάθε άλλο θαλασσοπούλι της Ελλάδας. Η εντατική αλιεία στα παράκτια νερά, του στερεί τα μικρά αφρόψαρα που είναι η αποκλειστική τροφή του. Φωλιάζει σε μέρη που εύκολα φτάνει άνθρωπος ή ζώο και επίσης φωλιάζει σε περίοδο τουριστικής αιχμής, στις αρχές καλοκαιριού. Τότε, μία και μόνο επίσκεψη ανθρώπου ή κατοικίδιου ζώου στη νησίδα της αποικίας αρκεί για να εγκαταλείψουν τις φωλιές τα ενήλικα πουλιά και να καταστραφεί όλη η αποικία. Αυτό, γιατί τα ενήλικα πουλιά πρέπει να βρίσκονται συνεχώς στη φωλιά για να προστατεύουν και να σκιάζουν τα αβγά και τους νεοσσούς. Αν αναγκαστούν να την εγκαταλείψουν τρομαγμένα, τα αβγά τους γίνονται εύκολη λεία για ευκαιριακούς θηρευτές όπως οι Ασημόγλαροι και οι Κουρούνες ή καταστρέφονται από τον καυτό ήλιο. Για τον μικρό πληθυσμό του Αιγαιόγλαρου μια κατεστραμμένη αποικία αποτελεί σημαντική απώλεια.
Είναι είδος απειλούμενο με εξαφάνιση, καταγεγραμμένο ως «Τρωτό» στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας.